Rola mikrobioty jelitowej w depresji

Regulacja nastroju jest dynamicznym i naturalnym procesem zachodzącym u każdego człowieka. W niektórych sytuacjach regulacja nastroju nie jest prawidłowa. Wówczas epizody obniżonego nastroju wydłużają się i pojawiają się coraz częściej. Gdy codzienne funkcjonowanie, aktywność zawodowa i społeczna stają się utrudnione, można podejrzewać depresję. Oto wszystko, co warto wiedzieć o tym zespole zaburzeń psychicznych!

Z tego artykułu dowiesz się:

• Co to jest zdrowie psychiczne?
• Czym jest depresja?
• Jaki związek z depresją ma mikrobiota jelitowa?
• Czy można sprawdzić stan mikrobioty jelit w depresji?
• Na czym polega działanie osi jelito-mózg?
• Jaka dieta może być wsparciem w depresji?

Przeczytaj również: Stres a mikrobiota – o tym jak otoczenie może wpływać na Twoje wnętrze!

Jak rozumieć zdrowie psychiczne?

Według Światowej Organizacji Zdrowia (ang. World Health Organization – WHO) zdrowie psychiczne nie oznacza jedynie braku chorób psychicznych.

Dobrostan psychiczny to również:

• poczucie własnej wartości,
• samorealizacja oraz realizacja własnych celów,
• odpowiedzialność za swoje życie (decyzje, sukcesy),
• dbanie o aspekt społeczny, czyli podtrzymywanie relacji, zaangażowanie w nowe,
• niepopadanie w rutynę i zaangażowanie w nowe aktywności,
• dbanie o dobrą relację ze sobą i swoim ciałem.

Czym jest depresja?

Depresja to choroba psychiczna o wieloczynnikowej etiologii z szeroką grupą objawów. Do najczęstszych należy obniżony nastrój, który może być odczuwany np. poprzez smutek czy przygnębienie. Emocje te w depresji stają się jednak bardziej dotkliwe niż przeżywane dotychczas. Charakterystycznym objawem jest również niezdolność do przeżywania przyjemności i radości (anhedonia). Jednym z kryteriów diagnozy depresji jest też spowolnienie psychoruchowe, które może objawiać się np. poprzez spowolnienie mowy, reakcji, odbierania emocji czy bodźców docierających ze świata zewnętrznego. Ponadto osoby z depresją bardzo często doświadczają dolegliwości somatycznych związanych z przewodem pokarmowym, np. dotyczących łaknienia. Najczęściej obserwuje się zmniejszenie apetytu, rzadziej wzmożenie.

Obecnie depresja jest najczęściej diagnozowaną chorobą psychiczną i dotyczy około 350 milionów ludzi na całym świecie. Zachorowalność wynosi 6-12% u osób dorosłych i nawet do 15% seniorów każdego roku. Niestety szybkie tempo życia, stres, nadmiar obowiązków czy też brak wsparcia ze strony najbliższych, sprawiają, że coraz częściej na depresję zapadają nie tylko osoby dorosłe, ale także dzieci i młodzież. Przez trudny do uchwycenia początek choroby, skutki jej działania mogą być rozległe i dotykać różnych obszarów życia. Brak właściwego wsparcia w depresji może w najgorszym przypadku doprowadzić nawet do samobójstwa. Bardzo ważne jest więc budowanie świadomości i wrażliwości społecznej na temat zdrowia psychicznego, by w odpowiednim czasie zapewnić pomoc osobom z depresją.

Mikrobiota jelitowa a depresja

Choć może nie być to oczywiste, coraz więcej badań naukowych wskazuje, że zaburzenia nastroju, zaburzenia lękowe, a także depresja mogą mieć związek ze stanem jelit, a dokładniej z mikrobiotą jelitową. Mikrobiota jelitowa to nic innego jak wszystkie mikroorganizmy, które bytują w przewodzie pokarmowym człowieka. Głównie są to bakterie, ale też grzyby, wirusy, archeony.

Badania donoszą, że mikrobiota jelitowa osób z rozpoznaną depresją charakteryzuje się mniejszą różnorodnością i liczebnością. Jest także dużo uboższa w bakterie ochronne z rodzaju Bifidobacterium. W niektórych badaniach naukowych zauważalne są też dysproporcje pomiędzy konkretnymi grupami bakterii, np. Firmicutes, których jest więcej względem Bacteroidetes.

Wykazano również, że nasilenie objawów depresji może być tym wyższe, im niższa jest liczebność bakterii odżywiającej nabłonek jelitowy Faecalibacterium prausnitzii. Warto wspomnieć, że bakteria ta ma także działanie przeciwzapalne.

Na kształt ekosystemu jelitowego ma wpływ wiele czynników zewnętrznych, w tym antybiotykoterapia. W jednym z badań z udziałem dzieci udowodniono związek pomiędzy stosowaniem antybiotyków do 1 r.ż. a częstszym występowaniem zachowań depresyjnych u dzieci w wieku 11 lat. Warto podkreślić, że równie szkodliwym czynnikiem dla mikrobioty jest stres. Badania wskazują, że stres obniża różnorodność i liczebność bakterii jelitowych. Zaburza to równowagę (eubiozę) mikrobioty i powoduje dysbiozę.

Dobrze, ale jak to w ogóle możliwe, że mikroorganizmy, które znajdują się w jelitach, działają na układ nerwowy i mózg, a nawet mogą wpływać na samopoczucie oraz mieć związek z chorobami psychicznymi? By to zrozumieć, trzeba wspomnieć o osi jelito-mikrobiota-mózg.

Mikrobiota a mózg – jak to działa?

Działanie osi jelito-mikrobiota-mózg jest głównym szlakiem, który umożliwia komunikowanie się układu pokarmowego z układem nerwowym. By to zrozumieć, wyobraź sobie dwukierunkowy szlak między jelitami a mózgiem. Komunikacja w tym szlaku odbywa się różnymi drogami:

• neuronalną poprzez enteryczny (jelitowy) układ nerwowy (ENS) i nerw błędny. W komunikacji tą drogą, istotną rolę odgrywa również mikrobiota neurokatywna. Jej przedstawicielami są bakterie Lactobacillus plantarum i Bifidobacterium adolescentis. Produkują one neuroprzekaźniki, czyli substancje wpływające na mózg i samopoczucie, takie jak serotonina, znana powszechnie jako hormon szczęścia, czy GABA (kwas gamma-aminomasłowy).
• hormonalną poprzez oś podwzgórze-przysadka-nadnercza (HPA). W komunikacji tej także ma swój udział mikrobiota. Potwierdza to badanie przeprowadzone na modelu zwierzęcym. Dowiedziono w nim, że stres powoduje nadmierną aktywność osi podwzgórze-przysadka nadnercza u myszy pozbawionych całkowicie mikrobioty jelitowej.
• immunologiczną poprzez układ odpornościowy związany z przewodem pokarmowym, tak zwany GALT. W tej drodze komunikacji ponownie do głosu dochodzi mikrobiota. W niektórych sytuacjach, na przykład pod wpływem stresu, mikrobiota pobudza układ immunologiczny i nasila proces zapalny w organizmie. Można więc łatwo sobie wyobrazić, że chroniczny stres może być źródłem przewlekłego stanu zapalnego. Taki stan nie jest korzystny dla różnych układów i narządów, w tym ośrodkowego układu nerwowego, a w szczególności mózgu.

Warto pamiętać, że procesy zachodzące w obrębie osi jelito-mikrobiota-mózg są bardzo liczne, niezwykle złożone i wciąż poznawane.

Wiadomo już jednak, że mikrobiota jelitowa odgrywa istotną rolę w wielu z nich oraz że może wpływać na rozwój lub nasilenie objawów depresji. Co więcej, okazuje się, że wspierając mikrobiotę jelit można wspierać terapię depresji.

Naukowcy dostrzegają potencjał probiotykoterapii we wsparciu pacjentów z depresją. Suplementując przebadane klinicznie szczepy bakterii probiotycznych można osiągnąć poprawę samopoczucia. Dla probiotyków działających korzystnie na oś jelito-mózg, pojawiło się już nawet pojęcie, takie jak psychobiotyki.

Badanie mikrobioty jelit w depresji

Bardzo obiecujący jest fakt, że dostępne jest badanie pozwalające sprawdzić stan mikrobioty jelit, w tym mikrobioty neuroaktywnej – KyberBiom. Badanie mikrobioty jest całkowicie nieinwazyjne i bezpieczne – wystarczy próbka kału pobranego w zaciszu domowej toalety. Następnie materiał wysła się kurierem do badania w laboratorium Instytutu Mikroekologii w Poznaniu.

Największą korzyścią badania mikrobioty jelit jest to, że na podstawie wyniku oraz wywiadu zdrowotnego i objawów współtowarzyszących, dla każdego pacjenta zostaje dobrana indywidualna probiotykoterapia. Dzięki temu możliwe jest przywrócenie równowagi mikrobioty, odbudowa bariery jelitowej i wsparcie osi jelito-mózg. Badanie mikrobioty jelit i zastosowanie probiotykoterapii wnosi tym samym dodatkową możliwość wsparcia osób z depresją, obok psychoterapii i leczenia psychiatrycznego.

Dieta przeciwzapalna w depresji

Należy również pamiętać o roli żywienia w terapii depresji. Uwzględniając podłoże zapalne tego zaburzenia warto skorzystać z diety o działaniu przeciwzapalnym. Doskonałe możliwości w tym zakresie wnosi badanie ImuPro, które pozwala sprawdzić, jakie składniki codziennej diety (białka), wywołują w organizmie reakcję zapalną i powodują tzw. nadwrażliwość pokarmową (niektórzy nieco błędnie używają nazwy nietolerancję pokarmową). Jest ono dostępne do zamówienia w e-sklepie Instytutu Mikroekologii – sprawdź tutaj. ImuPro wykonuje się z krwi – surowicy krwi żylnej lub krwi włośniczkowej z palca (w zależności od wybranego wariantu). Po pobraniu materiału w punkcie pobrań lub samodzielnie (w przypadku pobrania krwi z palca), wystarczy przesłać próbkę kurierem do analizy w laboratorium Instytutu. W laboratorium Instytutu dokonywane jest następnie oznaczenie stężenia przeciwciał IgG przeciw alergenom pokarmowym – białkom zawartych w różnych produktach. Dzięki temu możemy zidentyfikować i wyeliminować z diety składniki pokarmowe, które powodują utrzymujący się stan zapalny. Pozwala to na przywrócenie prawidłowego funkcjonowania układu immunologicznego i odciążenie organizmu. Najbardziej kompleksowym uzupełnieniem terapii i leczenia w depresji jest więc działanie dwutorowe polegające z jednej strony na eliminacji z diety produktów powodujących nadwrażliwość, a z drugiej na uszczelnianiu bariery jelitowej, wspieraniu mikrobioty i osi jelito-mózg poprzez probiotykoterapię. Z myślą o osobach z depresją, przygotowaliśmy dedykowany pakiet badań w promocyjnej cenie – sprawdź tutaj.

U nas otrzymasz bezpłatne wsparcie

Specjaliści Instytutu Mikroekologii są wrażliwi na wnętrze, więc jeśli potrzebujesz pomocy, możesz na nią liczyć podczas bezpłatnych konsultacji telefonicznych.